Każdego roku 16 listopada obchodzimy Międzynarodowy Dzień Tolerancji, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1995 roku na wniosek UNESCO. Dzień ten ma na celu podkreślenie znaczenia tolerancji jako podstawowej wartości społecznej oraz zwrócenie uwagi na konieczność budowania świata opartego na wzajemnym szacunku, zrozumieniu i akceptacji.
Tolerancja, choć często niedoceniana, jest kluczowym elementem budowania pokojowego współistnienia w społeczeństwach zróżnicowanych kulturowo, religijnie i społecznie. W świecie, w którym konflikty wynikające z różnic w poglądach, wierzeniach i tradycjach wciąż są obecne, potrzeba jej praktykowania staje się coraz bardziej aktualna. Warto zatem pochylić się nad głębszym znaczeniem tolerancji, jej historią oraz tym, jak możemy wprowadzić ją do naszego codziennego życia.
Czym jest tolerancja? Słowo „tolerancja” pochodzi z łacińskiego „tolerare”, co oznacza „znosić” lub „przyjmować”. Współczesne rozumienie tego pojęcia sięga jednak daleko poza zwykłą cierpliwość wobec odmienności. Tolerancja oznacza:
- Szacunek i akceptację różnorodności – akceptowanie faktu, że ludzie różnią się od siebie pod względem kultury, religii, poglądów, stylu życia czy wyglądu.
- Prawo do inności – uznanie, że każdy człowiek ma prawo być sobą, wyrażać swoje przekonania i realizować swoje wartości, o ile nie naruszają one praw innych osób.
- Gotowość do dialogu – otwartość na poznawanie innych punktów widzenia i zdolność do prowadzenia konstruktywnych rozmów nawet w sytuacji, gdy nie zgadzamy się z drugą stroną.
Tolerancja nie oznacza jednak akceptacji wszystkiego bez wyjątku. Nie możemy tolerować nienawiści, przemocy czy łamania praw człowieka. Jak podkreśla UNESCO w Deklaracji Zasad Tolerancji: „Tolerancja jest harmonią w różnorodności i nie oznacza przyzwolenia na niesprawiedliwość”.
Krótka historia Międzynarodowego Dnia Tolerancji Międzynarodowy Dzień Tolerancji został ustanowiony w 1995 roku przez Organizację Narodów Zjednoczonych z inicjatywy UNESCO, które w tym samym roku świętowało 50. rocznicę swojego powstania. Był to czas, w którym świat przechodził transformacje po zakończeniu zimnej wojny i stawał przed nowymi wyzwaniami: wzrostem migracji, globalizacją i intensyfikacją konfliktów etnicznych i religijnych.
Deklaracja Zasad Tolerancji, przyjęta podczas 28. sesji Konferencji Generalnej UNESCO, określiła tolerancję jako „odrzucenie dogmatyzmu i absolutyzmu oraz potwierdzenie, że różnorodność ludzka jest bogactwem, a nie zagrożeniem”.
Dlaczego potrzebujemy tolerancji? Współczesny świat zmienia się dynamicznie. Globalizacja, migracje, rozwój technologii i internetu zbliżyły ludzi do siebie jak nigdy dotąd. Jednak te zmiany przyniosły również wyzwania związane z koniecznością współżycia w różnorodnych społeczeństwach.
Problemy wynikające z braku tolerancji:
- Dyskryminacja i wykluczenie – Brak akceptacji dla różnorodności prowadzi do marginalizacji grup społecznych, etnicznych i religijnych. Dyskryminacja na tle rasowym, płciowym czy światopoglądowym wciąż jest powszechnym zjawiskiem.
- Konflikty społeczne i polityczne – Wiele konfliktów we współczesnym świecie wynika z braku zrozumienia i akceptacji odmiennych kultur i tradycji.
- Rozpad więzi społecznych – Nietolerancja podważa podstawy współpracy i solidarności, prowadząc do podziałów i izolacji jednostek oraz grup.
Korzyści płynące z tolerancji:
- Pokój i stabilność – Społeczeństwa, które promują tolerancję, są bardziej odporne na konflikty.
- Twórczość i innowacyjność – Różnorodność kulturowa i światopoglądowa sprzyja kreatywności i otwartości na nowe idee.
- Wzrost gospodarczy – Tolerancja umożliwia integrację społeczną, która sprzyja rozwojowi ekonomicznemu.
Jak promować tolerancję?
- Edukacja od najmłodszych lat
Szkoły i przedszkola odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu postaw młodych ludzi. Ważne jest, aby już od wczesnych lat uczyć dzieci akceptacji różnorodności, empatii i szacunku wobec innych. - Promowanie dialogu
W świecie, w którym różnice często są powodem konfliktów, dialog staje się narzędziem budowania mostów. Otwarte rozmowy o trudnych tematach pozwalają na zrozumienie perspektywy drugiej strony. - Przeciwdziałanie mowie nienawiści
W erze mediów społecznościowych mowa nienawiści i dezinformacja stają się coraz większym problemem. Warto edukować społeczeństwo na temat konsekwencji nietolerancji oraz promować odpowiedzialne korzystanie z internetu. - Zaangażowanie społeczne
Organizacje pozarządowe, instytucje kulturalne i lokalne społeczności mogą organizować wydarzenia, kampanie i projekty, które podkreślają znaczenie tolerancji. - Prawo i polityka
Rządy mają obowiązek zapewnienia, że systemy prawne chronią prawa człowieka i przeciwdziałają dyskryminacji. Wprowadzenie surowych kar za przestępstwa motywowane nienawiścią jest kluczowe.
Przykłady działań na rzecz tolerancji
- Programy wymiany międzykulturowej – Wymiana młodzieżowa i międzykulturowa promuje zrozumienie i współpracę między ludźmi z różnych środowisk.
- Kampanie społeczne – Wiele organizacji prowadzi kampanie, które mają na celu zwiększenie świadomości na temat problemów nietolerancji i dyskryminacji.
- Działalność organizacji pozarządowych – NGO takie jak Amnesty International czy Human Rights Watch od lat walczą o prawa człowieka i równość.
Jak możemy działać indywidualnie?
- Edukujmy się – Wiedza o innych kulturach, religiach i światopoglądach pomaga nam lepiej zrozumieć otaczający nas świat.
- Reagujmy na nietolerancję – Nie milczmy, gdy widzimy akty dyskryminacji lub mowy nienawiści.
- Bądźmy otwarci na różnorodność – Poznawanie nowych osób, kultur i tradycji wzbogaca naszą perspektywę i rozwija nas jako ludzi.
Dlaczego Dzień Tolerancji jest tak ważny? Międzynarodowy Dzień Tolerancji to nie tylko symboliczna data, ale przede wszystkim przypomnienie o odpowiedzialności, jaka spoczywa na każdym z nas. Tolerancja jest fundamentem pokoju, rozwoju i harmonijnego współistnienia w różnorodnym świecie.
Warto uczcić ten dzień poprzez refleksję, edukację i działania na rzecz budowania społeczeństwa, w którym każdy czuje się akceptowany, szanowany i wolny. Pamiętajmy, że tolerancja zaczyna się od nas samych – od naszych słów, działań i postaw wobec innych.
jb
